De basis is een goed lichtontwerp

Een traditionele lichtplanning is niet voldoende

Voor Human Centric Lighting is een holistische benadering nodig die rekening houdt met alle aspecten van de relatie van de mens tot licht: het gezichtsveld en onze fysieke, mentale en emotionele behoeften. De lichtsterkte en kleur van het licht moeten correct in balans zijn en variëren afhankelijk van het doel. De kamer moet een goed doordachte lichtverdeling hebben en een goed visueel comfort bieden. Daarom moet verlichting worden beschouwd als een ontwerpproject en gebaseerd zijn op nauwe samenwerking tussen de klant, de gebruiker, de bestekschrijver, het lichtontwerp en de leverancier. Als leverancier van verlichtingsoplossingen hebben we bij Fagerhult de kennis en ervaring die nodig is om verlichting te plannen en de juiste oplossingen voor te stellen en bij te dragen aan een complete HCL-omgeving.

Licht op zowel oog als oppervlak

Het ontwerpen van verlichting die functioneel is vanuit een visueel, biologisch en emotioneel perspectief vereist dat we licht vanuit twee verschillende perspectieven benaderen. De visuele aspecten zijn gerelateerd aan licht dat wordt gemeten op oppervlakken of in de omgeving. De biologische aspecten zijn gerelateerd aan licht dat wordt gemeten op het oog.

Met een focus op communicatie

In de loop van de 20e eeuw hebben onze werkplekken – en vooral de kantoren – deels nieuwe functies gekregen. De verandering begon al eerder met de ontwikkeling van activity-based kantoren zonder vaste werkplekken en ruimtes voor veel ontmoetingen. Vandaag hebben de ontmoetingen een nog grotere betekenis gekregen. Het kantoor is steeds meer een ontmoetingsplek geworden waar we samenkomen om geïnspireerd te raken en ervaringen te delen. Dit betekent dat de verlichting ook speciale aandacht moet besteden aan de verlichting van de gezichten, om de visuele communicatie te vergemakkelijken. In de software voor de lichtplanning hebben we daarom een cilindervorm toegevoegd die het gezicht simuleert. Op deze manier kunnen we niet alleen berekenen hoe verlichting het gezicht verlicht en bijdraagt aan een betere dialoog, we kunnen er ook voor zorgen dat er voldoende licht in het oog valt om de juiste biologische omstandigheden te creëren voor een gehandhaafd dagritme.

Verlichting die niet verblindt

De beste verlichting is die, die je niet merkt. Wanneer je rondkijkt in de kamer, moet deze licht en comfortabel zijn. Je hoeft je op geen enkele manier in te spannen of het gevoel te hebben dat je moet turen of wegkijken. Dit noemen we visueel comfort en is gebaseerd op een goede balans tussen helderheid, de kleur van het licht en hoe het licht horizontaal, verticaal en indirect op tafeloppervlakken, vloeren, wanden en plafonds valt. Het tegenovergestelde van visueel comfort is verblinding en wordt veroorzaakt door het contrast tussen zeer heldere oppervlakken en donkere achtergronden. Vaak is dat omdat de verlichting simpelweg te sterk is, verkeerd gericht is of dat de armaturen zijn voorzien van ondermaatse afscherming. Verblinding kan ook optreden wanneer het contrast tussen horizontale en verticale vlakken te sterk is. Om verblinding te voorkomen, zijn armaturen met een goede optiek nodig die het oog beschermen tegen directe blootstelling aan de lichtbron. De verdeling van het licht moet goed doordacht zijn en het licht verdelen over de verschillende vlakken in de kamer en de contrasten verzachten.

Variatie in intensiteit, kleur en focus

Omdat Human Centric Lighting geïnspireerd is op daglicht, moet de verlichting net als daglicht variëren. Door de intensiteit van het licht gedurende de dag te wijzigen en kleine aanpassingen in de kleurtemperatuur aan te brengen, van energieverhogend koud tot rustgevend warm, creëren we een klein stukje van de lucht. Hiervoor is lichtsturing met daglicht- en aanwezigheidssensoren nodig in combinatie met een technologie die Tunable White heet. Met Tunable White kunt u de spectrale verdeling van licht – van koud naar warm – regelen, zodat het de eigenschappen van licht gedurende de dag nabootst.

Licht heeft ook een ruimtescheppende functie die van invloed is op hoe we de omgeving ervaren. Natuurlijk is het belangrijk dat we goed zien en niet struikelen over dingen, maar wanneer we alleen horizontale vlakken zoals tafels en vloeren verlichten, krijg je een ongeïnspireerde en vlakke omgeving die niet bijzonder leuk is om in te zijn. Er is toch niemand die de hele dag in grijs weer wil rondlopen? Door de verticale vlakken, het zogenaamde omgevingslicht, te verlichten, worden de ruimtelijke beleving en variatie vergroot.

De laatste laag van het lichtontwerp is de specerij – dat kleine beetje extra. Een spot die een mooi schilderij verlicht of de focus legt op de weelderige planten in een hoekje. Met de huidige LED-technologie is er voor accentverlichting maar weinig energie nodig in verhouding tot wat het oplevert.

Een goed lichtontwerp op basis van Human Centric Lighting is te vergelijken met een geslaagd restaurantbezoek. Wanneer het eten wordt geserveerd, is het de verscheidenheid aan vormen, kleuren en texturen op het bord die je blij en opgewonden maken. Je eet met je ogen.